Ngôi nhà gỗ có kiến trúc 3 gian, 2 chái của mái ấm gia đình anh Lưu Đình Nhiên, thôn Khê Thượng được xây dựng nhữngh đây hơn 100 năm, theo kiểu nhà gỗ của Đồng bằng Bắc bộ. Phía trong ngôi nhà, mỗi góc xà, đường hạ được va trổ hoa văn nổi sinh động, mái nhà lợp ngói kiểu mái vảy truyền thống lâu đời. Nơi đây đang trở thành không khí sống, sinh hoạt của 5 đời con, cháu mái ấm gia đình anh Nhiên.
Anh Nhiên cho biết thêm: Ngôi nhà không những là nơi để ở mà còn lưu giữ giá trị văn hóa truyền thống, truyền thống lâu đời của phụ thân ông để lại. Ngôi nhà là bảo vật của mái ấm gia đình, con cháu thường xuyên về đây để tụ họp, kết nối tình cảm qua những thế hệ. Hàng năm, ngôi nhà của mái ấm gia đình tôi cũng đón nhiều đoàn khách về phân tích, tham quan.
Hiện nay, một vài hạng mục như ngói, cột nhà, bức vách cũng đã đầu tiên xuống cấp. Để sửa chữa thay thế ngôi nhà mà vẫn đảm bảo giữ được nguyên game thủ dạng thì cần phmàn "đúng thầy, đúng thợ" và tốn vô tận kinh phí nên mái ấm gia đình đang suy xét, tính toán, dự trù kinh phí tu bổ tương thích, nhằm mục tiêu giữ được nét xinh kiến trúc của ngôi nhà mà phụ thân ông để lại.
Hoa văn được đụng khắc tinh xảo trong kiến trúc nhà cổ của mái ấm gia đình anh Nhiên.
Cùng với sự nhữngh tân và phát triển của xã hội, kiến trúc nhà ở không phván là một trong những di sản bất biến mà luôn luôn thay đổi, thích ứng với những đổi khác của môi trường thiên nhiên sống. Trong số đó, bảo tồn nhà cổ cần gắn với cuộc sống thường ngày đương đại và với sự nhữngh tân và phát triển du ngoạn nhằm mục tiêu nhiều mẫu mã hóa những mô phỏng du ngoạn tại địa bàn.
Ông Lưu Đức Nam, thôn Khê Thượng cho thấy thêm: Ngôi nhà gỗ của mái ấm gia đình tôi được xây dựng từ thời điểm năm 1945 với kết cấu 30% gỗ lim, còn lại là gỗ xoan, cột nhà và bậc đá. Ưu điểm ở nhà cổ là thông thoáng vào trong ngày hè, ấm cúng vào mùa đông. Qua thời hạn sử dụng, ngôi nhà có một vài hạng mục xuống cấp như ngói, tường, cửa... Do đó, năm 2018, mái ấm gia đình tôi đã tu bổ, thay thế đảm bảo nguyên trạng của ngôi nhà, khối VPS bậc đá và cột đá. Cùng với trùng tu nhà cổ, mái ấm gia đình tôi chỉnh trang khuôn viên, xây dựng phòng ở sale Homestay trên tổng diện tích đất của mái ấm gia đình là trên 1.300m2. Qua đó không những tạo thu nhập cho mái ấm gia đình mà còn tạo cho truyền tay những nét tươi tắn văn hóa truyền thống truyền thống lâu đời tới khác quốc tế trong và ngoài nước.
Đồng chí Đinh Lệnh Ban, Chủ tịch UBND xã Ninh Xuân cho thấy: Xã Ninh Xuân có diện tích trên ̣900ha, trong đó có trên 90% diện tích nằm trong Quần thể danh thắng Tràng An. Thực hiện Nghị quyết số 105/2023/NQ-Hợp ĐồngND, ngày 12/7/2023 của Hợp ĐồngND tỉnh về việc xuất bản Quy định một vài chính sách hỗ trợ cải tiến và phát triển phượt trên địa bàn tỉnh Ninh Bình thời đoạn 2023-2030, trong đó có chính sách hỗ trợ bảo tồn và phát huy giá trị Di sản Văn hóa và Thiên nhiên trái đất Quần thể danh thắng Tràng An (gồm hỗ trợ tu bổ, thay thế nhà ở mang kiểu dáng kiến trúc truyền thống lịch sử có tuổi đời từ 50 năm trở lên trong vùng lõi Di sản; hỗ trợ xây dựng mới nhà ở trong vùng lõi Di sản)…, địa phương đã phối tương thích với Ban Quản lý danh thắng Tràng An tuyên truyền sâu rộng tới người dân về nội dung Nghị quyết số 105, nhất là chính sách hỗ trợ xây dựng nhà mới, bảo tồn nhà cổ, đảm bảo hài hòa và hợp lí trong Quần thể danh thắng.
Đối với những hộ mái ấm gia đình trên địa bàn có nhà cổ, UBND xã đã lãnh đạo những hội, đoàn thể, thôn xóm tăng cường tuyên truyền, vận động nhân dân giữ gìn và phát huy giá trị truyền thống lịch sử của những công trình xây dựng này. Bởi nhà cổ là những di sản không những đẹp về đường nét kiến trúc mà còn đựng được nhiều giá trị văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử. Mỗi ngôi nhà cổ được những người chủ lưu tâmt xác minh việc giữ gìn nền nếp gia phong và truyền thống lịch sử văn hóa truyền thống quê nhà.
Vừa qua, xã Ninh Xuân đã đón đoàn khảo sát của Trung ương phối hợp và Ban Quản lý danh thắng Tràng An khảo sát những hộ mái ấm gia đình có nhà truyền thống thống cuội nguồn, tuyên truyền nhân dân giữ gìn nét tươi tắn văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn của địa phương. Qua khảo sát, hiện xã Ninh Xuân có khoảng 10 nhà cổ có tuổi đời từ 50 năm trở lên.
Việc bảo tồn kiến trúc nhà cổ ở xã Ninh Xuân đang được cấp ủy, chính quyền địa phương và nhân dân nỗ lực triển khai, qua đó góp thêm phần giữ gìn những nét xinh văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử của thân phụ ông để lại.
