Từ xưa tới nay, phần lớn quốc gia luôn luôn tìm phần lớnh thể hiện quyền lực tối cao kinh tế tài chính, chính trị, văn hóa truyền thống, tư tưởng, quân sự… trong thời đại của nó. Một trong mỗi phần lớnh quan trọng nhất là xây dựng những công trình kiến trúc mang đặc thù hình tượng.
Khi đó, kiến trúc mang thể gánh vác trách rưới nhiệm để thêm phần tthường thế cho lý tưởng phát minh, tham vọng của quốc gia. Kiến trúc sư bậc thầy Mies van der Rohe (một886 – một969) từng nói: “Kiến trúc là ý chí của 1 thời đại được truyền tcửa quan vào ko gian”. Điều này mang thể được thđó trong hầu hết công trình dễ tiếp cận, mang ý nghĩa hình tượng như cung điện, công trình tôn giáo, nhà quốc hội, thư viện quốc gia, bảo tồn, tháp cao tầng… Khi nhắc tới La Mã chúng ta sẽ nghĩ tới ngay trường đấu Coliseum; hoặc lúc nhắc tới Paris thì hình hình họa tháp Eiffel sẽ ngay tức tốc xuất hiện. Giới tinh hoa luôn luôn tìm kiếm những phương thức hình tượng để tthường thế cho quốc gia. Còn quần chúng thì phấn đấu để phẩm giá và thành viên mái ấm gia đình dạng sắc của bè lũ mình được xác định (theo Francis Fukuyama). Nói hầu hếth khác, kiến trúc thêm phần quan trọng trong quy trình xây dựng thành viên mái ấm gia đình dạng sắc quốc gia, dân tộc.
Nhiều người trong chúng ta cảm thđó khó hiểu lúc giang sơn Qatar mang diện tích và dân số nhỏ như một tỉnh thành của Việt Nam lại sẵn sàng bỏ ra số tiền khổng lồ để xây dựng những công trình kiến trúc tân tiến nhất tuyệt vời, cũng như chi hàng trăm tỷ USD để tổ chức World cup 2022, trong đó chủ yếu là xây dựng Sảnh vận động và hoàn thiện cơ sở hạ tầng. Họ trọn vẹn mang lý lúc làm như vậy ở tầm nhìn xây cất quốc gia.
Xem thêm: nhà vườn 2 tầng
Mỗi quốc gia, dân tộc luôn luôn phcửa quan đương đầu với hoàn chình ảnh và đổi khác cố xã hội ở thời khắc hiện tại trong ko gian tương tác với phần đa bè đảng khác nên nó phcửa quan mua lựa phần đah xác định “căn cước” của bè đảng mình vậy đó nào để tồn tại và nhữngh tân và phát triển. Chẳng hạn, vào cuối thế kỷ một7 – đầu thế kỷ một8, Piotr Đại đế nhận ra sự tụt hậu của Nga so với phần đa nước phương Tây, ông sẽ đưa ra chủ trương học hỏi và kết nối với phương Tây. Thành phố Sankt Peterburg được xây dựng từ đầm lầy để trở thành một “cánh cổng của châu Âu”. Piotr mời những người design tốt nhất của châu Âu tới Sankt Peterburg để tạo ra những công trình hình tượng new của một nước Nga thuộc về châu Âu. Ngày nay, lúc cảm thđó ko thể hòa hợp được với phương Tây, giới tinh hoa Nga đang xác định nước mình là 1 quốc gia Á-Âu (còn phiên bạn dạng thân phần đa dân tộc trong nước Nga sẽ được hòa trộn phần đa dòng máu Á- Âu từ lâu rồi), và nghệ thuật- kiến trúc Nga đang từng bước tthường xuyên đổi theo kim chỉ nan giao xoa lá hóa Á-Âu.
Kiến tạo từ trên xuống: Ý chí chính trị
Trong tiến trình cải nhữngh và phát triển kiến trúc của mỗi quốc gia, với những thời khắc phiên bạn dạng lề, phải nền kiến trúc đó phcửa quan xây đắp những “mẩu chuyện” new, nếu ko muốn rơi vào tình trạng sáo mòn, suy kiệt. Khi một guồng máy đang thao tác làm việc theo quán tính của nó, thì sự bẻ lái phụ thuộc rất to từ ý chí chính trị của nhân vật, giai cấp lãnh đạo.
Năm một852-một870, Napoleon III giao trọng trách nát cho Georges Eugene Haussmann tiến hành cuộc đại ccửa quan tạo Paris từ một thành phố hậu – trung thế kỉ trở thành một hình mẫu thị trấn tiền – tân tiến, với những đại lộ, công viên to, quảng trường thoáng sẽng, hạ tầng nghệ thuật tiên tiến, tạo tiền đề cho sự xuất hiện những tuyệt bút kiến trúc new sau đó ko lâu như tháp Eiffel. Dự án vấp phcửa quan làn sóng phản đối từ phía người dân lẫn những nhóm lợi ích. Nhưng Haussmann, với sự ủng hộ tuyệt đối từ hoàng đế cũng giống như những người thiết kế cùng với sự, sẽ quyết liệt phá hủy 20.000 ngôi nhà để xây new gấp rất nhiều lần số đó, cũng như không ngừng mở rộng thêm tám quận và làm những đoạn đường rộng 30m (lúc đó đường rộng một3m sẽ là được xem như là to). Thành công của Đại dự án Haussmann cho thđó sự quyết đoán của lãnh tụ (Napoleon III) rất trọng yếu lúc xây dựng những tự sự new.
Ở Liên Xô, sau lúc vẫn loại bỏ hồ hết phe đối lập chính trị và nắm vững quyền lực tối cao vô thượng, Stalin vẫn lãnh đạo thiết kế một nền nghệ thuật khác với người tiền nhiệm. Những nghệ sĩ tiền phong lúc trước như Malevich, Eisenstein, Melnikov bị phê phán là theo chủ nghĩa phương thức và cho “ra rìa”. Tthường xuyên vào đó, Stalin ủng hộ những nghệ sĩ khác mang mỹ học tương quí với ý kiến chính trị của ông như Deyneka, Aleksandrov, Iofan. Nghệ thuật Liên Xô (không giống nhau kiến trúc) thời kỳ Stalin là 1 trong ví dụ tuyệt vời để chứng tỏ vai trò chính trị rất quan trọng thế nào trong việc tự sự nền nghệ thuật quốc gia. Bằng quyền lực tối cao của tôi, Stalin vẫn tạo ra một phong hồ hếth kiến trúc khuynh loát toàn liên bang và lan tỏa ra hồ hết nước thuộc khối XHCN, cả ở Đông Âu lẫn châu Á. Nó hướng tới tính đăng đối, chiết trung, hòa trộn kiến trúc thượng cổ với art-deco; phối hợp kiến trúc với chạm trổ, hội họa. Chi tiết trang trí dễ nhận diện của nó là hồ hếth sử dụng thức cột, phù điêu với hình hình ảnh huy hiệu, ngôi sao sáng, băng đô, hoa, vũ khí, hình người. Dù mang ý kiến cho rằng kiến trúc Stalin ko sáng kiến, tiến bộ như thời Lenin, nhưng ko thể phủ nhận nó mang đậm màu cá tính mạnh, sang trọng, dễ tiếp nhận so với nhân dân lao động.
Sự kiện Khruschev “xét lại” Stalin lúcến Bắc Kinh ko thỏa lòng, coi đó như một sự “phản bội”. Mao Trạch Đông, một người rất ngưỡng mộ Stalin, cảm thđó cần phquan ải tự mua đoạn đường riêng của Trung Quốc để tiến lên chủ nghĩa cùng sản, bằng không thiếu thốnh tiến hành Đại nhảy vọt. Năm một958, lãnh tụ Trung Quốc yêu cầu xây dựng “thập đại kiến trúc” ở Bắc Kinh, bao quát một0 công trình to như Đại lễ đường Nhân dân, Bảo tàng Quốc gia, Cung văn hóa truyền thống Dân tộc, Nhà ga Bắc Kinh… trở thành hình tượng của thiên hạ Trung Quốc thời đại new. Tuy cuộc Đại nhảy vọt trong kinh tế tài chính thất bại, nhưng những công trình kiến trúc “tượng trưng” cho này lại thành công. Đại lễ đường Nhân dân thời nay vẫn là hình tượng cho khát vọng và sức khỏe của Trung Quốc. “Thập đại kiến trúc” sở hữu thể coi như phiên phiên bạn dạng kiến trúc Stalin ở Trung Quốc, được thể hiện ở tính chiết trung giữa phương thức văn hóa truyền thống với văn minh, sự để ý tới những rõ ràng trang trí theo kiểu art- deco, quy mô, tầm vóc to.
Ở Việt Nam, sau thắng lợi Điện Biên Phủ, chúng ta vẫn sử dụng nhiều công trình thời Pháp thuộc làm trụ sở tương đối đầy đủ cơ quan hành chính rất quan trọng như Phủ Chủ tịch (Dinh Toàn quyền cũ), Trụ sở Bộ Ngoại giao (Sở Tài chính Đông Dương cũ). Có thể coi đó là hiện tượng “sở hữu hình tượng”, một việc làm vạn bất đắc dĩ (vì còn nghèo) và nhân văn (tôn trọng tác phẩm nghệ thuật của cơ chế cũ). Phcửa ải tới đầu những năm một960, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa new mang điều kiện thi công những hình tượng kiến trúc của riêng mình trên cơ sở xem thêm tương đối đầy đủ nước XHCN liên minh và tận dụng một vài tiến bộ từ thời kỳ trước. Đó là những công trình: Trường Đảng Nguyễn Ái Quốc (một960), Tổng cục Thống kê (một960), Bảo tàng Việt Bắc (một963), Hội trường Ba Đình (một962)… Chúng đó là những hình tượng trước tiên của nước Việt Nam new: Độc lập – Tự do – Hạnh phúc.
Kiến tạo từ dưới lên: Tự sự bằng hữu
Tự sự người nhà bè là hồ hếth thức một người nhà bè giãi tỏ mình theo chiều kích ko gian và thời kì, trong sự tổ hợp hồ hết vấn đề lịch sử hào hùng, chính trị, văn hóa truyền thống, loài người… nhằm mục đích gicửa ải đáp hồ hết thắc mắc về sự việc tồn tại, vận hành, hình thành, triển vọng, ước mơ ở trong nhà người nhà bè.
Về mặt phần đa bạn dạng chất (quy chất), bè đảng sinh sống ở một khu vực địa lý, khí hậu đặc trưng, di truyền phần đa mã văn hóa truyền thống- nhân học trải qua nhiều thế hệ như một phản ứng tậu lọc tự nhiên. Quá trình di truyền đó là tự sự thụ động, một dạng “nhật ký”, “mã gien” trong vô thức tập thể.
Về mặt xây cất, người thân bè luôn luôn phcửa ải đương đầu với hoàn chình họa và vươn lên là cố xã hội ở thời khắc hiện tại trong ko gian tương tác với hồ hết người thân bè khác nên nó phcửa ải sắm lựa hồ hếth xác định “căn cước” của mái ấm gia đình người thân bè mình vậy đó nào để cải tiến và phát triển vững chắc, ko bị thoái hóa, tự hủy. Việc xác định, “tung ra” phiên bạn dạng thân là tự sự chủ động. Khi vẫn xác định được mình, người thân bè và hồ hết thành viên của nó sẽ mang thêm sự tự tín để che chắn, tạo ra nền nghệ thuật new. Cũng như họa sỹ Nguyễn Sáng, sau lúc cùng nhân dân trcửa ải qua cuộc kháng chiến chống Pháp chín năm vẫn tự nhận ra sự tthường đổi trong vàng thuật của tớ bằng lời nói: “Cách mạng vẫn sinh ra tôi lần thứ nhị”.
Cung Thiếu nhi thủ đô
Khi một quốc gia định hình được nội dung tự sự bằng hữu một phần lớnh thuyết phục, phần lớn nghệ sĩ sẽ với được “tâm thế chính trị” để tự tín ý tưởng phát minh. Sau Cách mạng Tháng Mười Nga, ngoại trừ những người sắm lựa thiên di sang quốc tế, giới văn nghệ Nga phấn chấn, cùng nhau hướng tới tương lai tốt rất đẹp cho thiên hạ đang bị trì trệ cũng chính vì khối hệ thống quan liêu và chiến tranh. Phong trào Kiến tạo (constructivism) xuất hiện trong hoàn chình ảnh đó.
Khi một quốc gia định hình được nội dung tự sự bè phthương mếnt phần lớnh thuyết phục, phần lớn nghệ sĩ sẽ mang được “tâm thế chính trị” để tự tín tạo thành.
Các họa sỹ, người thiết kế kiến thiết, thi sĩ tiến bước cùng nhân dân lao động, hừng hực khí thế xây dựng một nền nghệ thuật new, đoạn tuyệt với chủ nghĩa kinh viện thời kỳ đế chế. Trong suốt những năm một920, những nghệ sĩ theo chủ nghĩa Kiến tạo đang tthường xuyên đổi trọn vẹn tư duy về kiến trúc, thiết kế kiến thiết trang bị họa, phyên hình ảnh. Họ khích lệ vận dụng những tiến bộ khoa học kiến thức new trong vàng thuật, sử dụng hồ hết bố cục trừu tượng, gắn nghệ thuật với thời đại, phục vụ những nhu muốn new của xã hội qua việc sử dụng thép, bê tông thường xuyên thiết kế kiến thiết những khu nhà tập thể đa tác dụng… Điều đó cũng quí thích hợp với ý kiến của Lenin lúc chuyển đổi tài chính Nga từ một nước nông nghiệp sang công nghiệp. Chúng ta sở hữu thể tưởng tượng trong con mắt những nghệ sĩ Nga lúc đó, việc xây dựng chính quyền Xô viết là 1 trong dự án nghệ thuật quy mô to.
Sau Thế chiến II, lúc Liên Xô dẫn dắt khối xã hội chủ nghĩa, dù giới văn nghệ chịu chình họa kiểm duyệt gắt gao, nhưng tương đối đầy đủ nghệ sĩ vẫn mang thể phát hành những tác phẩm đỉnh cao, khác với niềm tin thiếu căn cứ ở một vài nơi hiện nay rằng chỉ mang “tự do” new tạo ra tuyệt bút!? Ở trường hợp Liên Xô, chúng ta mang thể lý gicửa ải rằng, nền tảng văn hóa truyền thống dân tộc, vị thế quốc gia, tâm thế chính trị của nghệ sĩ new là những thành phần rất quan trọng để tạo thành những tác phẩm đỉnh cao. Khi Liên Xô dẫn dắt một nửa toàn thế giới, thì tâm thế chính trị và trách rưới nhiệm của tương đối đầy đủ nghệ sĩ khác hoàn toàn so với lúc họ là công dân của những quốc gia tan đàn xẻ nghé, thiếu chủ thuyết xã hội. Dù giới văn nghệ tương đối đầy đủ nước hậu Xô viết mang vẻ được hưởng bầu ko khí tự do hơn, nhưng tới nay sau hơn 30 năm phân ly độc lập, vẫn chưa thđấy xuất hiện những tuyệt bút to như thời Liên Xô. Rõ ràng, sức khỏe tự sự lũ mang tài năng kích mến tiềm năng tạo thành của người nghệ sĩ.
Nền tảng văn hóa truyền thống dân tộc, vị thế quốc gia, tâm thế chính trị của nghệ sĩ new là những yếu tắc trọng yếu để tạo ra những tác phẩm đỉnh cao
Ở chiều trái lại, chính những thành công đột phá trong vàng thuật đang tạo thiện cảm của giới trí thức, văn nghệ quốc tế so với quốc gia xã hội chủ nghĩa non trẻ. Các người thiết kế kiến thiết hàng đầu trái đất những năm một920-một930 như Le Corbusier, Frank Lloyd Wright đều ngưỡng mộ và ủng hộ đều công trình kiến trúc Kiến tạo, thậm chí cả Hiện thực xã hội chủ nghĩa nữa. F.L. Wright viết trong tự truyện của tớ rằng: “Choáng ngợp vì sức sống, sự uy lực, chủ nghĩa nhân vật và độ sang giàu trong diễn tả, ngưỡng mộ tính cá thể đầy nhưngu sắc, chưa lúc nào được cho là kì khôi của niềm hạnh phúc vậy đó. Nước Nga sở hữu thể mang lại cho đám đông cãi cọ của những loại người già nua đầu óc sặc mùi tiền và chiến tranh của trái đất phương Tây phần tâm hồn đang bị vùi lấp, và tôi hy vọng, kịp thời xuất hiện để ngăn chặn sự tự diệt vong nhưng đều quốc gia đang cùng nhau lao tới”.
Ở Việt Nam thời bao cấp, ko kể ý chí chính trị của những người lãnh đạo, sự khiến cho đỡ của phần đa nước XHCN, thì sự đồ vậtng tâm hợp lực của tập thể và giới người kiến trúc sẽ tạo ra một giai đoạn kiến trúc Việt Nam mang căn tính rõ ràng. Dù dồn hết nguồn lực để tăng viện cho mặt trận miền Nam, sau đó là khủng hoảng tài chính cũng chính vì cơ chế vận hành quan liêu, bao cấp, người Việt Nam vẫn mang thể xây dựng được những công trình mang thẩm mỹ và làm đẹp new mẻ, tiến bộ, nhân văn, phục vụ quần chúng nhân dân lao động.
Có cần lý tưởng phát minh cho rất đầy đủ thị trấn?
Các thị trấn VN hiện nay đang ở thời khắc cải nhữngh và phát triển rất nkhô cứng hao, nhưng chưa với những tự sự new thú vị, uy lực. Điều đó dẫn tới tình trạng quốc gia cứ phquan ải “đuổi theo” hầu hết dự án bất động sản của những tập đoàn to để điều chỉnh quy hoạch. Trong sườn chình ảnh với phần “lủng củng” đó, chúng ta phquan ải nhấn mạnh và xác định vai trò lãnh đạo, thi công của quốc gia trong quy hoạch, thiết kế thị trấn, kiến trúc, nhất là lúc hầu hết tập đoàn tư nhân đang cho thđó họ chỉ nghĩ tới quyền lợi nhưng ko nhiều với trách rưới nhiệm so với xã hội.
Chúng ta hiện đang với rất nhiều những công trình to được tài trợ vì quốc gia và tư nhân nhưng ko đưa ra được “đầu bài” mang đặc thù tự sự lũ, vậy nên kết quả của nó là những công trình kiến trúc “giông như thể” ở nhiều “thành phố đại trà” khác trên trái đất. Có lẽ, ngay giờ đây chúng ta cần tìm lựa và xây dựng một tự sự lũ new mẻ, với kỹ năng ktương đối gợi tạo ra để lan tỏa vào những dự án, những cuộc thi tuyển kiến trúc?
Lý tưởng phát minh – một khái niệm với thể lúcến nhiều người Việt Nam “dị ứng” và “ngừa”, nhưng lại đó là thứ rất quan trọng còn thiếu trong quy hoạch, thiết kế, xây dựng, quản trị và vận hành những thành phố to việt nam hiện nay.
Lý tưởng phát minh – một khái niệm mang thể lúcến nhiều người Việt Nam “dị ứng” và “dự trữ”, nhưng lại đó là thứ rất quan trọng còn thiếu trong quy hoạch, thiết kế kiến thiết, xây dựng, quản trị và vận hành phần lớn thị trấn to việt nam hiện nay.
Những thành phố – ý nói những thành phố vĩ đại – được xây bằng gì? Chúng được xây bằng lphát minh.
Lphát minh của La Mã sẽ tạo ra thị trấn La Mã, và “mọi đoạn đường đều dẫn tới thành Roma”. Sau lúc La Mã bị phá hủy, Constantinopol (La Mã thứ nhì) thất thủ, phần nhiều Sa hoàng Nga muốn Moskva trở thành La Mã thứ ba và sẽ ko sở hữu La Mã thứ tư nữa. Từ đầu thế kỷ một9, người ta gọi Paris là “kinh đô ánh sáng” để xác định nó là trung tâm văn hóa truyền thống, tri thức của trái đất.
Vậy lý tưởng phát minh của Thành Phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Huế, Đà Nẵng, Hcửa ải Phòng, Cần Thơ… là gì? Chỉ lúc vấn đáp được thắc mắc đó, người ta new tin tưởng vào hành vi của tớ. Không sở hữu lý tưởng phát minh, mọi hành vi sẽ chìm đắm trong vòng luẩn quẩn tranh cãi cô động.
Kiến trúc Việt Nam trong một Đông Nam Á năng động và chủ động
Với vị trí địa lý thuộc ở vùng biên phía Nam của văn hóa truyền thống Trung Quốc, lại từng là thuộc địa một nghìn năm, nước Đại Việt xưa sẽ xây dựng nền văn nghệ của tớ theo hướng Hoa tâm luận (thỉnh thoảng còn tự nhận mình là Hán nhân!). Triết học, văn hoa đều lđó Trung Quốc làm chuẩn chỉnh mực, làng nghề kỹ nghệ chủ yếu được phát khởi sau lúc mang người đi sứ từ phương Bắc về. Người Việt Nam xưa nhận mình là người phương Nam, do lđó Trung Quốc ở phương Bắc để so sánh.
Đến thời Pháp thuộc, Việt Nam thuộc trong xứ Đông Dương thuộc Pháp. Với hầu nhưh xác định địa lý như vậy, tư tưởng “dĩ Âu vi trung” (eurocentrism) trong kiến trúc nói riêng và văn hóa truyền thống Việt Nam nói chung nảy nở và kéo dãn dài dằng dai tới ngày ngày hôm nay. Ngoài ra, kiến trúc Champa trở thành một phần rất quan trọng của kiến trúc Việt Nam. Những thí nghiệm về kiến trúc Champa mở nhưng màn xuất hiện từ thời Pháp thuộc. Do tthường xuyên đổi nhận thức về kiến trúc nước mình, vua Khcửa ải Định vẫn cho phối hợp nhiều mô-típ kiến trúc Champa vào trong công trình lăng của ông. Ngày nay, trong tổ hợp hầu như diễn ngôn chính trị, kiến trúc Champa vẫn trở thành di sản kiến trúc Việt Nam.
Hiện nay, Việt Nam xác định mình là 1 trong mỗi quốc gia Đông Nam Á. Điều này sẽ mở ra một chương new trong việc xây dựng văn học nghệ thuật VN. Đông Nam Á tâm luận (Aseancentrism) là thời cơ cho phần lớn nghệ sĩ Việt Nam cũng như của toàn bộ phần lớn quốc gia khác trong khu vực, chính vì nó là 1 trong mỗi vùng đất nhưngu mỡ đang hóng canh tác.
Tuy sở hữu lạ mắt, nhưng phần đông quốc gia Đông Nam Á vẫn còn đó nhiều cơ sở chung để cùng nhau thiết kế căn cước, sở hữu thể kể tới: địa lý (sông, hồ), khí hậu (nhiệt đới), nhân khẩu (phần đông bạn dạng địa Đông Nam Á và hậu duệ di trú từ Nam Trung Hoa), xã hội (hậu thuộc địa), nền tảng tư tưởng (phối hợp Ấn Độ, Trung Quốc, phương Tây), kinh tế tài chính (đang tăng trưởng mạnh), văn hóa truyền thống (nhiều chủng loại).
Trong thời kì qua, Hội Kiến trúc sư Việt Nam vẫn mang nhiều sinh hoạt tăng cường kết nối với đều nước ASEAN như cứu giúp đều người design trong nước được xác nhận là người design ASEAN, đạt chứng chỉ hành nghề kiến trúc ASEAN, mời đều người design ASEAN tham gia tập huấn cải nhữngh và phát triển công việc và nghề nghiệp liên tục (CPD)…
Cũng tương tự như ở Việt Nam, trào lưu kiến trúc xanh – vững chắc, kiến trúc phê so bình địa phương, sự tìm kiếm phiên bạn dạng sắc trong thời đại toàn thị trường quốc tế hóa, đang thôi thúc phần lớn người kiến trúc ở phần lớn quốc gia Đông Nam Á. Sự đồ vậtng điệu giữa kiến trúc Việt Nam với phần lớn nước ASEAN ngày càng thể hiện rõ hơn. Điều đó chứng tỏ Đông Nam Á tâm luận là 1 trong mỗi phần lớnh xác định kiến trúc VN quí hợp.
Frank Lloyd Wright - Kiến trúc sư vĩ đại người Mỹ
Cesar Pelli - Kiến trúc sư người Argentina
Phùng Phong. Kiến trúc sư người Việt Nam